سال ۲۰۲۴ برای پاکستان و به‌ویژه نیروهای امنیتی این کشور، به‌عنوان مرگبارترین دوره در ۹ سال اخیر‌ــ پس از آغاز درگیری‌های نظامی با شبه‌نظامیان فعال در این کشورــ ثبت شده است.

بر اساس گزارش مرکز تحقیقات و مطالعات امنیتی مستقر در اسلام‌آباد که روز سه‌شنبه ۱۱ دی‌ (۳۱ دسامبر ۲۰۲۴) منتشر شد، درگیری‌ها و حملات تروریستی در سال ۲۰۲۴ به بالاترین سطح رسید و نسبت به سال ۲۰۲۳، به میزان ۶۶ درصد افزایش یافت. این گزارش وضعیت پاکستان را در سال ۲۰۲۴ نشان‌دهنده وجود چالش‌های امنیتی جدی و افزایش تهدید شورشیان و گروه‌های تروریستی در این کشور توصیف می‌کند.

در این گزارش آمده است که در سال ۲۰۲۴، روزانه به‌طور متوسط هفت نفر از نیروهای امنیتی پاکستان کشته شدند. به طوری که در جریان سالی که گذشت، در مجموع ۶۸۵ نفر از نیروهای امنیتی پاکستان در ۴۴۴ حمله تروریستی جان باختند. این بالاترین آمار ثبت‌شده طی ۹ سال اخیر است و درباره افزایش فعالیت گروه‌های مسلح در پاکستان نگرانی‌های بسیاری ایجاد کرده است.

بر اساس اطلاعات این گزارش، مجموع قربانیان حوادث امنیتی سال ۲۰۲۴ در پاکستان به چهار هزار و ۸۱۳ نفر می‌رسد که از این میان، دو هزار و ۵۴۶ نفر کشته و دو هزار و ۲۶۷ نفر زخمی شدند. ۶۸۵ تن از کشته‌شدگان نظامی و بقیه غیرنظامیان‌اند. 

در این میان، ایالت خیبرپختون‌خوا با ۶۹۳ حادثه امنیتی که به کشته شدن یک هزار و ۶۱۶ نفر و زخمی شدن زخمی یک هزار و ۳۷ نفر منجر شد، پرحادثه‌ترین منطقه پاکستان بود.

ایالت خیبرپختون‌خوا مرکز فعالیت تحریک طالبان پاکستانی و داعش خراسان است و عامل بیشترین حملات صورت گرفته در این ایالت این دو گروه بوده‌اند. پس از خیبرپختون‌خوا، ایالت بلوچستان که مرکز فعالیت ارتش آزادی‌بخش بلوچستان است، با ۳۸۴ حادثه امنیتی که به کشته شدن ۷۸۲ تن و زخمی شدن ۸۰۳ نفر منجر شد، صحنه بیشترین حوادث بود. بقیه حوادث در بخش‌های مختلف پاکستان از جمله در پنجاب رخ دادند.

این گزارش در حالی منتشر می‌شود که در آخرین روزهای سال ۲۰۲۴ هم شورشیان در شمال غربی پاکستان، هم‌مرز با افغانستان، چندین حمله مرگبار انجام دادند که به نظامیان و غیرنظامیان تلفاتی وارد کرد. روز سه‌شنبه هم گروه حافظ گل‌بهادر، از شاخه‌های تحریک طالبان پاکستانی، در اطلاعیه‌ای اعلام کرد برای نخستین‌بار از موشک دست‌ساز علیه نیروهای امنیتی. پاکستان استفاده کرده است.

گروه حافظ گل‌بهادر از شاخه‌های قدرتمند تحریک طالبان پاکستانی است که به نام فرمانده آن نامیده می‌شود و از زمان اعلام حضور، مرگبارترین حملات از جمله حملاتی انتحاری را در پاکستان طراحی و اجرا کرده است. مقام‌های پاکستانی مدعی‌اند که حافظ گل‌بهادر در خاک افغانستان پناه گرفته است و از این پناهگاه امن در قلمرو طالبان افغانستان، فعالیت‌های خرابکارانه در پاکستان را مدیریت می‌کند.

آسوشیتدپرس به نقل از عبدالله خان، مدیرعامل موسسه مطالعات منازعات و امنیت پاکستان، نوشت که پاکستان در سال ۲۰۲۴ نسبت به سال ۲۰۲۳ با افزایش ۴۰ درصدی حملات شبه‌نظامیان مواجه بود. به گفته او، نیروهای امنیتی طی این سال، حدود ۹۵۰ شبه‌نظامی را کشته‌اند و ۵۲۷ نیروی امنیتی و ۴۸۹ غیرنظامی هم در این حملات جان باخته‌اند.

از سوی دیگر، سرلشکر احمد شریف، سخنگوی ارتش پاکستان، اعلام کرد که در سال ۲۰۲۴، تعداد ۹۲۵ شورشی کشته شده‌اند که این بالاترین تعداد در پنج سال گذشته است. او همچنین گفت که نیروهای امنیتی طی این سال بیش از ۵۹ هزار و ۷۷۵ عملیات در سراسر پاکستان علیه شورشیان انجام داده‌اند.

چالش‌های امنیتی در مرز افغانستان و پاکستان

وضعیت امنیتی پاکستان در پی تحولات افغانستان پس از به قدرت رسیدن طالبان در سال ۲۰۲۱ به‌طور قابل‌توجهی بدتر شد. تحریک طالبان پاکستانی که از این تغییرات جسورتر شده و از خاک افغانستان به‌عنوان پناهگاه استفاده می‌کند، فعالیت‌هایش را در مناطق مرزی بیشتر کرده است.

پاکستان نیز در ماه‌های اخیر عملیات‌های اطلاعات‌محور را برای مقابله با این تهدیدها افزایش داده است. یک هفته پیش، هواپیماهای نظامی ارتش پاکستان چهار هدف را در شهرستان برمل استان پکتیکا در شرق افغانستان بمباران کردند. منابع امنیتی در پاکستان گفتند که پناهگاه و قرارگاه نظامی فرماندهان تحریک طالبان پاکستان هدف قرار گرفته شده‌اند، اما مقام‌های طالبان افغانستان قربانیان را مهاجران وزیرستانی معرفی کرده‌اند. با این حال، به نظر می‌رسد که این اقدام‌ها هنوز نتوانسته‌اند تهدیدهای فزاینده در مرز افغانستان و پاکستان را به‌طور کامل مهار کنند و شورشیان همچنان در تلاش برای گسترش نفوذشان‌اند و امنیت پاکستان را به چالش می‌کشند.

در حالی که مقام‌های پاکستان بر ادامه و گسترش عملیات سرکوب شورشیان تاکید می‌کنند، کارشناسان پاکستانی معتقدند که سال ۲۰۲۴ برای پاکستان یکی از پرتلاطم‌ترین سال‌ها از لحاظ امنیتی بود و اگر گروه‌های شورشی سرکوب نشوند، در سال جدید آمار حوادث و شمار تلفات انسانی همچنان افزایش خواهد یافت.